سبد خرید

عزت نفس چیست؟

عزت نفس چیست؟

بیشتر ما به اشتباه تصور می کنیم عزت نفس، همان اعتماد به نفس است.در صورتی که اینها دو موضوع کاملا مجزا از هم هستند.اعتماد به نفس چیست؟عزت نفس چیست؟

اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس، یعنی اگر می خواهیم موتورسواری کنیم:

  1. آیا مهارت انجام آن را داریم؟
  2. آیا ذهنیت ما نسبت به این موضوع، مثبت است یا منفی؟

اگر موتورسواری،بلد نباشیم،اعتماد به نفس آن را نخواهیم داشت.

اگر موتورسواری،بلد باشیم،اما ذهنیتمان نسبت به آن،مثبت نباشد،یعنی مدام استرس داشته باشیم که من نمی تونم،من خراب می کنم،باز هم اعتماد به نفس موتورسواری را نداریم.

بنابراین اعتماد به نفس، یعنی اینکه من کاری را بلدهستم و ذهنیتم هم نسبت به آن مثبت است.پس اعتماد به نفس،هم ذهنی هست و هم مهارتی.

ما همینطوری نمی توانیم بگوییم که یکنفر اعتماد به نفس دارد یا ندارد.بلکه اعتماد به نفس آن شخص، نسبت به یک کار خاص سنجیده می شود.

اکثر ما وقتی می گوییم فلانی اعتماد به نفس نداره،معمولا منظورمان این است که او:

  • خجالتی است.
  • خودش را باور ندارد.
  • در ارتباطاتش ضعیف است.
  • نمی تواند حقش را بگیرد.

در صورتی که منظور از اعتماد به نفس ،فقط موارد بالا نیست.اعتماد به نفس می تواند در موضوعات مختلفی باشد.

بطور مثال اعتماد به نفس می تواند در حوزه های زیر باشد:

  • آواز خواندن در جمع
  • پرتاب دارت
  • آشپزی
  • کار با کامپیوتر

منظور از اعتماد به نفس کاذب،غرور است.یعنی من مهارت کافی ندارم،اما به اشتباه فکر می کنم که مهارتش را دارم.ما ایرانی ها معمولا در برخی چیزها اعتماد به نفس کاذب داریم.بطور مثال در مهارت انتقاد کردن،اعتماد به نفسمان ،کاذب است.تا حالا دیدید کسی بگوید که من انتقاد کردن را بلد نیستم؟به جایش، از چند نفر شنیدید که بگویند من آدم رُکی ام! کسی که می گوید من آدم رُکی ام! به اشتباه فکر می کند که مهارت انتقاد کردن را بلد است.در صورتی که چیزی از این مهارت نمی داند.

عزت نفس چیست؟

عزت نفس چندین مرحله ،بالاتر از اعتماد به نفس است.عزت نفس،یک مفهوم ذهنی است.عزت نفس، نشان دهنده سلامت روحی و روانی ماست.بنابراین چیزی است که با چشم ما دیده نمی شود.در صورتی که اعتماد نفس را می توانیم از روی اینکه آیا او می تواند کاری را انجام دهد یا نه، مشاهده کنیم.

تعریف عزت نفس به صورت زیر است:

من توانا و ارزشمند هستم.خودم را دوست دارم.همچنین موجودات و انسان های دیگر  هم ارزشمندند.همه ی ما حق رشد  و پیشرفت کردن را داریم.

در این تعریف،منظور از موجودات،فقط انسان ها نیست.بلکه موجودات، شامل همه جانداران مثل گیاهان و حیوانات هم هست.

در کشور ما ایران،اکثر آدم ها، عزت نفس پایینی دارند.موافقید؟شاید این جملات را از زبان اکثر مردم زیاد شنیده باشید که:

  • نمی شه!
  • من که نمی تونم!
  • نمی تونیم!
  • دیگه از ما گذشته!

جملات بالا ناشی از عدم باور به توانمندی های خود هستند.

جملات دیگری مثل:

  • منه بدبخت!
  • منه بیچاره!

جملات بالا ناشی از عدم احساس ارزشمندی و عدم دوست داشتن خود هستند.

با تعریفی که از  عزت نفس در بالا کردم، انسان های زیر عزت نفس ندارند:

  • کسی که حیوانات را می آزارد.
  • کسی که به درختان آسیب وارد می کند.
  • کسی که با کودکان کار،خوب صحبت نمی کند.
  • کسی که با خدمتکارش ،خوب صحبت نمی کند.
  • کسی که با کودکان، بدرفتاری می کند.
  • کسی که با خودش، خوب نیست.
  • کسی که می گوید: بذار تو بدبختی اش بمونه!
  • کسی که خودش موفق است و درآمد بالایی دارد،اما می گوید: بذار بقیه تو بدبختی شون بمونند!
  • کسی که نمی تواند دیگران را بالا ببیند.مثلا وقتی ماشین مدل بالا می بیند می گوید: یا خودش دزده یا باباش!
  • کسی که نمی تواند از بقیه تعریف کند.

هر چقدر عزت نفس ما بالاتر باشد،بهتر است.

میزان عزت نفس در خودمان را می توانیم از نوع رفتارمان  تشخیص دهیم.مثلا کسی که عزت نفس بالایی دارد:

  • به جای انتقاد کردن از دیگران،تعریف و حسن جویی می کند تا آنها حس خوب بگیرند.

کسی که عزت نفس بالایی دارد،به خودش مطمئن است.پس خودش را ارزشمند و بالا می بیند.بنابراین دلش می خواهد که بقیه انسان ها را نیز مثل خودش،بالا بکشد.بنابراین به راحتی از دیگران، تعریف و حس جویی می کند.

آخرین باری که از شما تعریف شده،چه زمانی بوده؟آخرین باری که شما از کسی تعریف کردید،چه زمانی بوده؟شاید باید خیلی زیاد فکر کنیم تا یادمان بیاید.

کسی که عزت نفس پایینی دارد،به خودش مطمئن نیست.پس خودش را پایین می بیند.بنابراین با انتقاد کردن،می خواهد،بقیه را نیز مثل خودش پایین بکشد.پس خیلی راحت غر می زند،انتقاد می کند و بهانه می آورد.

آخرین انتقادی که به شما شده،چه زمانی بوده؟برای پاسخ به این سوال، نیازی به فکرکردن زیادی نداریم.

متاسفانه بیشتر ما انسان ها انتقاد کردن و ایراد گرفتن را خوب بلدیم اما وقتی می خواهیم از کار کسی تعریف کنیم،می ترسیم.

خیلی ها به اشتباه می گویند اگر از کسی تعریف کنیم:

  • پرُرو میشه!
  • یعنی چی؟لازم نکرده!
  • تعریف نکرده،اینطوریه!تعریف کنیم،چی میشه!
  • این آدم اصلا یک ویژگی خوب نداره!

در حقیقت آنقدر از بقیه تعریف نکرده ایم و دیگران از ما تعریف نکرده اند که این کار را عجیب و غریب می دانیم و فکر می کنیم که کار بدی است!

تعریف کردن از هر انسانی،نیاز طبیعی اوست تا حالش خوب شود و بهتر کار کند.اما متاسفانه ما این را از دیگران دریغ می کنیم.درصورتی که تعریف کردن،هیچ هزینه ای برای ما ندارد.تنها با کلاممان می توانیم به دیگران حس خوب دهیم و اثر انتقادات بی شمار را کم کنیم.با این کار،آن شخص ،روز بهتری را خواهد داشت.

در هر آدمی بالاخره می توانیم یک ویژگی خوب را پیدا کنیم.برای این کار،کافی است،دیدمان را مثبت تر کنیم.

بنابراین برای تقویت عزت نفس ، بهتر است یاد بگیریم که چگونه از دیگران تعریف یا حسن جویی و تقدیر کنیم.

تعریف،حسن جویی یا تقدیر،یعنی اینکه یک کار خوب آن شخص را پررنگ کنیم.

فرمول حسن جویی و قدردانی:

  • آوردن نام شخص(نشان می دهد که تعریف،مختص آن شخص است.در نتیجه او حس نمی کند که ما این جمله را به همه می گوییم.)
  • کار خوبی که انجام داده(بهتر است،چیزی را بگوییم که کسی به او  نگفته یا کسی به آن دقت نکرده.)
  • احساسی که داریم
  • نیازی که با آن کار در ما محقق شده است(گفتن دلیل تعریفمان،مانع از چاپلوسی  می شود. )

بطور مثال برای قدردانی از معلممان بهتر است بگوییم:

  • استاد ،وقتی این دو تا مطلب رو گفتید ، احساس آرامش و امید بهم دست داد،چون دنبال راهی برای ارتباط بهتر با همسرم بودم.
  • استاد ،از روش قدردانی که به ما یاد دادید،خیلی خوشم اومد،چون دیگه می دونم چجوری از اطرافیانم قدردانی کنم. متشکرم ازتون.

با این روش قدردانی، یاد می گیریم که:

  1. روی چیزهای کوچک قدردانی کنیم.
  2. از تعاریف مبهم و کلی مثل: عالی بود! فوق العاده بود! بپرهیزیم.چون تعاریف مبهم و کلی ،بیشتر جنبه ی چاپلوسی دارد و به دل شخص مقابل نمی نشیند.

یادمان باشد،اگر عادت به حس جویی نداریم،در شروع کار،ممکن است بقیه ما را مسخره کنند،چون تا حالا این کار را نکرده ایم.بعضی ها هم نگران می شوند که نکند آخرهای عمرمان هست و بنابراین می خواهیم مهربان باشیم! این واکنش ها،طبیعی و بخشی از روند پیشرفتمان است.

[alert type=”success”]داستان: یادم می آید که برای اولین بار روی کاغذ یک نامه تقدیر و تشکر برای مادرم نوشتم که:مادرم، به خاطر اینکه با عشق برایمان غذا درست می کنی،ازت ممنونم.بعد این کاغذ را در کیسه برنج قرار دادم، تا وقتی مادرم می خواهد غذا درست کند ،آن را پیدا کند و سورپرایز شود. مادرم نامه را پیدا کرد.او از این بابت خیلی خوشحال شده بود و به من گفت: مرسی از مهربونی ات.می دونم استاد بهرام پور سر این کلاس هایی که می ری،بهت یاد داده! مادرم راست می گفت،این را استادم به من یاد داده بود.در هر حال با گفتن این حرفش،حالم گرفته شد.پس اول کار از این ماجراها زیاد داریم.این سختی ها را به عنوان بخشی از مراحل پیشرفت کار بپذیریم. [/alert]

دنیای مطلوب چیست؟Https://Motamedpooya.com/Blog/

بنابراین آنقدر حسن جویی کنیم تا عزت نفسمان بالا برود و این کار به صورت یک عادت در ما در بیاید.

[alert type=”danger”]نکته مهم : بدون نیاز به آن شخص،از او حسن جویی کنیم.مثلا وقتی کارمان گیر مدیر است،راحت از او حس جویی می کنیم.هنر این است که به ویژگی های خوب گارسون یا صندوقدار رستوران هم اشاره کنیم، با اینکه به آنها نیازی نداریم.[/alert]

وقتی به یک رستوران می رویم برای تشکر از کیفیت رستوران از گارسون،همه می گویند: مرسی.دستت درد نکنه.غذا خوب بود.این تعاریف، مبهم و کلی هستند.تشکری که به دل او بنشیند،به این صورت است: یک ویژگی خاص در سرویس دهی اش پیدا کنیم و بگوییم:من دیدم برخلاف اکثر همکارانتان، شما این کار را انجام می دهید و این خیلی عالیه.بهتون تبریک میگم و  حتما به مدیریت هم می گم و می رویم میگوییم.این تشکر،خیلی زحمت دارد،اما چون متفاوت با بقیه بودیم،ماندگار است و در ذهنش می ماند.

بهتر است از کسی که حتی وظیفه اش را درست انجام می دهد،هم  حسن جویی کنیم.مثلا به راننده تاکسی بگوییم:مرسی از رانندگی خوبتون.

[alert type=”warning”]نکته:اگر حسن جویی را در جمع انجام دهیم،اثربخشی بیشتری دارد.[/alert]

[alert type=”danger”]نکته:حسن جویی کردن،به این معنا نیست که نباید از دیگران انتقاد کنیم.بلکه منظور این است که تعداد حس جویی های ما از یک نفر،باید خیلی بیشتر از انتقادات ما از او باشد.اگر تعداد انتقادات ما بیشتر از تعداد حسن جویی باشد،نشان دهنده ی عزت نفس پایین ماست.[/alert]

جهت یادگیری بیشتر تعریف کردن از دیگران، مقاله ی چگونه از دیگران تعریف کنیم تا چاپلوسی نباشد؟ را بخوانید.

[alert type=”info”]یادآوری:گاهی از ویژگی های خوب خودمان هم تعریف کنیم.به طور مثال من به خودم بگویم:مریم،آفرین که داری این کار رو می کنی.مریم،آفرین که این تصمیم رو گرفتی.مریم،چقدر این ویژگی تو رو دوست دارم.تعریف از خودمان به ما حس خوب می دهد.درنتیجه عزت نفسمان بالاتر می رود.[/alert]

اهمیت عزت نفس

اگر عزت نفس پایینی داشته باشیم:

  • تصمیم های اشتباه می گیریم.

یعنی یا یک جا خودمان را دست کم می گیریم یا خودمان را خیلی دست بالا می گیریم یا دیگران را زیادی دست بالا می گیریم یا دیگران را زیادی دست کم می گیریم.یا کار درستی را انتخاب نمی کنیم.

  • حس بدی نسبت به زندگی کردن داریم.

چون با خودمان می گوییم: من که ارزشمند نیستم،دیگران هم ارزشمند نیستند.

  • به رشد و ارتقاء ،تمایل نداریم.

با خودمان می گوییم: وقتی من و دیگران،ارزشمند نیستیم و کسی هم حق رشد کردن ندارد،دیگر چه نیازی به تلاش کردن دارم؟بنابراین دچار رخوت و بی انگیزگی می شویم.در کشور ما ایران،انسان های زیادی دچار این احساس منفی هستند،موافقید؟

  • احساس ارزشمندی نداریم.یعنی مواظب خودمان نیستیم.

وقتی چیزی برای ما ارزشمند باشد،به خوبی از آن مراقبت می کنیم.اما چیزی را که برایمان بی ارزش باشد،رها می کنیم.موافقید؟با احساس بی ارزشی،حتی قدر وقتمان را هم نمی دانیم.همچنین اجازه می دهیم هر کسی هر حرفی دلش می خواهد،به ما بزند و هر کاری دلش بخواهد، با ما انجام دهد.

  • نمی توانیم از همه ی توانمان استفاده کنیم.

وقتی کسی احساس ارزشمندی داشته باشد،دوست دارد که دائما در حال رشد باشد و بهتر شود.اما اگر عزت نفس پایینی داشته باشیم،تمایل به بهتر شدن،نداریم.

امروزه شبکه های اجتماعی،بخصوص اینستاگرام،باعث کاهش عزت نفس ما می شود.چون بهترین لحظات هزاران نفر را با هر لحظه ی خودمان مقایسه می کنیم.در حقیقت، باطن واقعی خودمان را با ویترین خوشگل دیگران مقایسه می کنیم.آخه تو اینستاگرام کی میاد لحظات تلخش رو به اشتراک بذاره؟درنتیجه احساس بی ارزشی می کنیم و حالمان بد می شود.

با توجه به اهمیت عزت نفس ،نباید به دیگران اجازه دهیم که عزت نفس ما را پایین بیاورند.یعنی اجازه ندهیم که او:

  • هر حرفی دلش خواست،بزند.
  • هر توهینی دلش خواست،بکند.

چون این رفتارها به ما احساس بی ارزشی می دهد.برای جلوگیری از این رفتارها،لازم است که مهارت انتقادپذیری را یاد بگیریم.

البته حواسمان باشد خودمان هم عزت نفس دیگران را پایین نیاوریم.بنابراین لازم است مهارت انتقادکردن را یاد بگیریم تا به شخصیت دیگران توهین نکنیم.

دوستان خوبم از شما تشکر می کنم که این مقاله را تا انتها مطالعه کردید چون شما می خواهید با تغییر کردن،دنیای بهتری را بسازید.خیلی ها هستند که می گویند برو بابا این چرت و پرت ها چیه!

دوستان عزیزم من را در اینستاگرام فالو کنید تا از مطالب آموزشی مفید در زمینه ی مهارت های ارتباطی بهره مند شوید. جهت فالو کردن روی لینک زیر بزنید:

اینستاگرام من

برگرفته از کتاب:

روانشناسی عزت نفس

دیدگاه‌ها ۹