تفکر سیستمی چیست؟+نقش آن در بهبود کیفیت ارتباطات ما

تفکر سیستمی چیست؟

یکی از شاگردانم تعریف می کرد:

 خانم معتمد پویا، یکی از خانم های همکارم  اعتماد به نفس پایینی دارد.با اینکه ظاهر زیبایی دارد اما آسیب پذیر است. از او پرسیدم: چرا اینقدر خودت رو اذیت می کنی؟ تو که مشکلی نداری… اون خانم جواب داد: مشکل من برمی گرده به دوران پنج شش سالگی ام…..

گویا پدر و مادر این خانم نمی خواستند او را به دنیا بیاورند و قصد انداختن او را داشتند!

یک بار وقتی این خانم در شش سالگی مشغول شیطنت بوده، مادرش داشته به همسایه شون می گفته که من اینو نمی خواستم و مجبور شدم که بیارمش.این دختربچه هم این حرف رو می شنوه! از اون به بعد به این فکر می کنه که در خانواده، زیادی هست.

این خانم در حال حاضر در بزرگسالی اعتماد به نفس پایینی داره و حتی یکبار هم اقدام به خودکشی کرده است! می گه وقتی مادرم منو زیادی می دونه، از دیگران چه انتظاری داشته باشم؟! آدم های اطرافش از او تا جایی که می توانند سوء استفاده می کنند.

همانطور طور که دیدید در این داستان یک حرف ساده ی مادر در کودکی آن خانم باعث شد آرامش کل زندگی اش گرفته شود.در آن لحظه غرغر کردن برای مادر لذت بیشتری داشت تا چیزی نگفتن…

تفکر سیستمی چیست؟

تفکر سیستمی یعنی اینکه بررسی کنیم نتیجه ی هر کار ما چه بازه ی زمانی را پوشش  می دهد؟ هر رفتاری که می کنیم، الان عواقبش چیه؟بعدا عواقببش چیه؟ یعنی به نتیجه ی کارمان تا چه بازه ی زمانی فکر می کنیم؟ الانم؟ پنج روز بعد؟ ده سال بعد؟ هزار سال بعد؟ کدامش؟ کجاها کارمان کوتاه مدت جواب می دهد ، کجاها بلند مدت؟

هیچ کاری خوب یا بد نیست.بهتر است ما با دقت بررسی کنیم که آیا یک کاری واقعا خوب است یا بد؟ مثلا موقعیت بچه ای را که درس  نمی خواند و پدرش شروع به کتک زدن او می کند،تصور کنید.آیا این کار خوب است یا بد؟ خوب است، چون دیگر درس می خواند! بله،دیگر درس می خواند اما دقیقا فقط تا زمانی که درد آن کتک را فراموش کند!

پس هر کاری می کنیم، از خودمان این سوالات را با دید تفکر سیستمی بپرسیم:

• این کار در کوتاه مدت، نتیجه اش چطور است؟
• این کار در بلندمدت، نتیجه اش چطور است؟
• با انجام این کار، چی بدست میاورم؟ چی از دست می دهم؟

یادم میاد چند سال پیش دستم مدتی دچار حساسیت پوستی شده بود و جوش های ریزی می زد.برای درمان آن به متخصص پوست مراجعه کردم.دکتر برای درمان آن به من کرم کورتون دار داد.وقتی این کرم رو روی جوش های دستم می زدم، به سرعت در عرض چند دقیقه به صورت باور نکردنی خوب می شدند.اما بعد از چند روز دوباره به حالت اول برمی گشتند.پس دوباره روی آنها کرم کورتون دار می زدم.بعد از چند ماه استفاده از کرم کورتون دار،پوست دستم نازک تر از قبل شد و شدت جوش ها بیشتر! پس استفاده از کرم کورتون دار در کوتاه مدت خیلی خوب جواب داد.اما در بلند مدت باعث شد پوست دستم نازک تر و حساس تر از قبل شود! پس این مصرف این دارو در کوتاه مدت، نتیجه ی خوبی داشت اما در بلندمدت نه!

حالا این موضوع را در ارتباطات بررسی می کنم.خیلی وقت ها ما در ارتباطاتمان ، یک حرف  معمولی را می زنیم. مثل حرفی که  مادر همکار شاگردم در کودکی زده بود.متاسفانه فراموش می کنیم این حرف چه نتیجه ای را برای آن کودک در بلندمدت خواهد داشت.

وقتی یک آقای متأهل با یک خانم مجرد ارتباط برقرار می کند، شاید در همان لحظه این ارتباط، برای آن خانم و آقا خوشایند و لذتبخش باشد.اما در بلند مدت مشکلات زیادی را برای این خانم و آن آقا به همراه خواهد داشت.موافقید؟

چند وقت پیش در یک رستوران مادری را دیدم که سرش در گوشی موبایلش هست. کودک هر چقدر برای جلب توجه مادر تلاش می کند،مادر حتی سرش را بالا نمی آورد.در نگاه اول هیچ اتفاقی نمیوفته اما اگر در بلندمدت به این موضوع نگاه کنیم، می بینیم که این بچه در کودکی به دلیل بی توجهی مادر احساس ارزشمندی نمی کند.بنابراین در بزرگسالی عزت نفس ندارد.علامت نداشتن عزت نفس این است به دنبال تایید و توجه دیگران است.پس به هیچ درخواستی، نه نمی گوید! این نه نگفتن، منجر به اعتیاد، روابط جنسی ناسالم و خیلی مسائل دیگر خواهد شد.

بنابراین یادمان باشد هر اتفاق کوچکی منجر به نتایج بزرگ می شود.پس با دید تفکر سیستمی بلندمدت از خودمان بپرسیم: این رفتار الان من، چه نتیجه ای را بعدها خواهد داشت؟

داستان مارشملو

تعدادی کودک چهار الی پنج ساله  را در یک اتاق و در جلوی میزی نشاندند. روی میز، یک شیرینی(مارشملو) قرار داشت. 

به کودکان مورد آزمایش گفته می شود می توانند شیرینی(مارشملو) را همان موقع بخورند.ولی اگر پانزده دقیقه صبر کنند و نخورند ،یک شیرینی دیگر هم جایزه می گیرند.

یک پنجم بچه ها توانستند در برابر وسوسه ی شیرینی(مارشملو) مقاومت کنند و پانزده دقیقه صبر کنند تا یکی دیگر هم جایزه بگیرند.

اما چهار پنجم بچه ها(اغلب آنها) حتی یک دقیقه هم نتوانستند مقاومت کنند و شیرینی(مارشملو) را همان موقع خوردند.

نکته جالب اینجاست که بعد از گذشت بیست سال از زمان انجام آن آزمایش، پژوهشگران متوجه شدند کودکانی که توانسته بودند پانزده دقیقه در برابر وسوسه ی خوردن شیرینی مقاومت کنند، در بزرگسالی روابط اجتماعی موفق تری دارند و احتمال روی آوردن آنها به مواد مخدر کم تر است.

این داستان نشان می دهد که اگر بتوانیم بر خواسته های لحظه ای و لذت های کوتاه مدتمان غلبه کنیم، بعدها می توانیم نتایج بزرگی را دریافت کنیم.

مثلا در داستان مادری که سرش در گوشی اش بود و به فرزندش توجه نمی کرد،نگاه کردن به پست های اینستاگرام جذاب تر از توجه کردن به کودک است.ولی در آنجا اگر مادر از لذت لحظه ای اینستاگرام چشم پوشی کند و به کودک توجه نشان دهد، بیست سال بعد یک انسان با عزت نفس را تحویل جامعه داده است.

آیا خودتان را از میانگین جامعه مهم تر می دانید؟

انجام دادن کارهای زیر نشان می دهد که تفکر سیستمی نداریم:

• رد کردن چراغ قرمز
• جلو زدن از دیگران در صف
• ریختن زباله در خیابان

اقدامک: کجاها در ارتباطاتتان تفکر سیستمی بلندمدت ندارید؟ در اتباط با همسر، دوستان ، فرزند و….چطوری می خواهید آن را تغییر دهید؟

دوستان خوبم در این مقاله یاد گرفتیم که تفکر سیستمی چیست؟ تفکر سیستمی همان دید بلندمدت داشتن به نتیجه ی کارهایمان است.

دوستان خوبم برای دانلود رایگان کتاب جرقه ، در مورد راهکارهای باز کردن سرصحبت و ادامه دادن گفتگو، روی لینک زیر بزنید:

دانلود رایگان کتاب جرقه

برگرفته از:

دوره ی انسان بیشتر از یک نفر