منشور حقوق قاطعیت: ۲۲ حق و وظیفه برای روابط سالم و قدرت درونی
مقدمه
بریم سراغ منشور حقوق قاطعیت که من خیلی دوستش دارم.
اغلب ما حقوق قاطعیتمون رو نمی دونیم چیا هستند. و در ازای این حقوق، چه وظایفی داریم؟
چرا دونستن حقوق قاطعیت مهمه؟ دونستن حقوق قاطعیت یعنی بدونی چی برات مجازه و چی نه، و بتونی راحت بگی و ازش دفاع کنی.
دلایل اهمیت
- چون کمک میکنه کسی بهت زور نگه.
- باعث میشه راحت نه بگی بدون عذاب وجدان.
- جلوی سوءاستفاده رو میگیره.
- باعث میشه روابطت منصفانه و محترمانه باشه.
- آرامش و اعتمادبه نفس بیشتری داری.
یک جورایی مثل اینه که لیست قوانین زندگی خودت رو بشناسی و هر جا لازم شد، بهشون استناد کنی. حالا بریم سراغ اینکه ببینیم حقوق قاطعیتمون چیا هستند.
حقوق قاطعیت و وظایف متناظر
1- مورد احترام قرار بگیرم | با دیگران با احترام رفتار کنم
من حق دارم: به عنوان انسانی برابر، مورد احترام قرار بگیرم.
مثال: در جلسه کاری، وقتی حرف میزنی، دیگران با دقت گوش میدن و لحن محترمانه دارند، حتی اگه مخالف باشند.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: با دیگران با احترام رفتار کنم.
مثال: وقتی با نظر همکارت مخالفی، نقدت رو بدون بی احترامی و با صدای آروم بیان میکنی(مهارت انتقاد سازنده).
2- در امان بودن از هرگونه سوءاستفاده | خودداری از سوءاستفاده از دیگران
من حق دارم: از هرگونه سوء استفاده(عاطفی، جسمی، جنسی، مالی یا روانی)، در امان باشم. حالا آیا همیشه این حق رو بهمون میدن؟ خیر. این حق شماست ولی بعضی موقع ها خورده میشه. باید برید مدیریش کنید.
مثال: در محل کار، همکار قدیمی به تو کار اضافی تحمیل نمیکنه فقط چون تازه کاری و سخت نه میگی.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: از سوء استفاده کردن از دیگران خودداری کنم.
مثال: مسئولیت کاری خودت رو به همکار تازه کار نمیسپاری فقط برای اینکه راحت تر باشی.
3- نیازهایم به اندازه نیازهای دیگران مهم باشد | نیازهای دیگران به اندازه نیازهای من مهم باشد
من حق دارم: نیازهایم را به اندازه نیازهای دیگران مهم بدانم، بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از دیگران
مثال: وقتی وقت استراحت میخواهی، اطرافیان بدون سرزنش یا بی احترامی، انتخابت رو میپذیرند.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران نیازهایشان را به اندازه نیازهای من مهم بدانند، بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از من
مثال: میپذیری دوستت به جای بیرون رفتن، استراحت رو انتخاب کنه.
4- احساسات، افکار و عقاید خود را داشته و ابراز کنم | اجازه ابراز به دیگران بدهم
من حق دارم: احساسات و افکار و عقاید خودم را داشته باشم و ابراز کنم، بدون آسیب و بی احترامی به دیگران
مثال: در جمع دوستان نظر متفاوتی داری و همه بدون تمسخر گوش میدن.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه بدم دیگران احساسات و نیازها و افکار و عقاید خود رو داشته باشند و ابراز کنند بدون آسیب و بی احترامی به من.
مثال: وقتی خواهرت نظرش رو درباره فیلمی میگه، حتی اگر مخالفی، با دقت گوش میدی.
5- اشتباه کنم و مسئولیتش را بپذیرم | اشتباه دیگران را بپذیرم
من حق دارم: اشتباه کنم و مسئولیتش را بپذیرم، بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از دیگران
مثال: یک اشتباه تایپی در گزارش داری و همکاران بدون سرزنش بیجا، فرصت میدن اصلاحش کنی.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران اشتباه کنند و مسئولیتش را بپذیرند، بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از من
مثال: وقتی همکارت اشتباه محاسباتی میکنه، فرصت میدی خودش مسئله رو اصلاح کنه.
6- انتخابهای خود را بدون توضیح انجام دهم | اجازه انتخاب بدون توضیح به دیگران بدهم
من حق دارم: انتخاب هایم را انجام دهم، بدون توضیح به دیگران. بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از دیگران
مثال: مقصد سفرت رو انتخاب می کنی و کسی دلیل نمیخواد.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران انتخاب هایشان را انجام دهند، بدون توضیح به من. بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از من
وقتی کسی رنگ خاصی رو انتخاب کرد، چرا؟ نمیپرسی.
7- خودم باشم، بدون نیاز به تأیید دیگران | اجازه خودِ واقعی بودن به دیگران بدهم
من حق دارم: خودم باشم، بدون نیاز به تأیید دیگران. بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از دیگران
مثال: سبک پوشش خاص داری و این پذیرفته میشه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران خودشان باشند، بدون نیاز به تأیید من. بدون آسیب رساندن و سوء استفاده از من
مثال: برادرت موسیقی متفاوتی دوست داره و تو بدون قضاوت میپذیری.
8- نه بگویم بدون احساس گناه | اجازه نه گفتن به دیگران بدهم
من حق دارم: نه بگویم، بدون احساس گناه، اگر تعهدی نداشته باشم
مثال: دعوتی رو رد میکنی و کسی سرزنشت نمیکنه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران نه بگویند، بدون احساس گناه، اگر تعهدی نداشته باشند
مثال: کسی پیشنهادت رو رد میکنه و تو ناراحت یا کینه جو نمیشی.
9- آنچه میخواهم درخواست کنم | اجازه درخواست به دیگران بدهم
من حق دارم: آنچه را می خواهم، درخواست کنم
مثال: آموزش نرم افزاری رو درخواست میکنی.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران آنچه را می خواهند، درخواست کنند
مثال وظیفه: کسی از تو کمک میخواد و تو با آرامش جواب میدی.
10- نظرم را تغییر دهم | اجازه تغییر نظر به دیگران بدهم
من حق دارم: نظرم را تغییر دهم
مثال: تصمیم به رفتن به کنسرت رو تغییر میدی و پذیرفته میشه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران نظرشان را تغییر دهند
مثال: وقتی دوستت برنامه اش رو عوض میکنه، به انتخابش احترام میذاری.
11- بگویم نمیدانم | اجازه گفتن نمیدانم به دیگران بدهم
من حق دارم: بگویم نمی دانم
مثال: نمیدونی جواب چیه و راحت میگی نمیدونم.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران بگویند نمی دانند
مثال: کسی جواب سوالت رو نداره و تو اصرار به حدس زدن نمیکنی.
12- تمام احساسات را (از جمله عصبانیت) تجربه و بیان کنم | اجازه بیان احساسات به دیگران بدهم
من حق دارم: تمام احساسات خود(از جمله عصبانیت) را تجربه و به شکلی مناسب ابراز کنم. بدون آسیب رساندن به دیگران(جسمی و روحی)
مثال: در محل کار، وقتی پروژه ات بی دلیل رد میشه، ناراحت و کمی عصبانی هستی. با آرامش میگی: از این تصمیم ناراحت شدم، چون زحمت زیادی کشیدم. به جای فریاد یا توهین، از کلمات و لحن کنترل شده برای بیان احساست استفاده میکنی.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران تمام احساسات خود(از جمله عصبانیت) را تجربه و به شکلی مناسب ابراز کنند. بدون آسیب رساندن به من(جسمی و روحی)
مثال: دوستت در مورد برنامه سفر ناراحت شده و با صدایی کمی بلندتر میگه: واقعا این تغییر برنامه اذیتم کرد. تو به جای قطع کردن حرفش یا تحقیر، گوش میدی و بعد، راه حل یا توضیح ارائه میکنی.
13- سؤال بپرسم | اجازه سؤال پرسیدن به دیگران بدهم
من حق دارم: سؤال بپرسم
مثال: در جلسه کاری، وقتی مدیر پروژه هدف یک بخش رو توضیح میده، میپرسی: میتونی توضیح بدی این مرحله دقیقاً چه تأثیری بر نتیجه نهایی داره؟ کسی این پرسش رو بی اهمیت یا مزاحم نمیخونه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران سؤال بپرسند
مثال: وقتی همکارت ازت میپرسده چرا مسیر کار رو تغییر داده ای، به جای گفتن: همینطوری، توضیح میدی که تغییر براساس بازخورد مشتری بوده.
14- بگویم نمیفهمم | اجازه گفتن نمیفهمم به دیگران بدهم
من حق دارم: بگویم نمی فهمم
مثال: در کلاس میگی مطلب رو نفهمیدی تا دوباره توضیح داده بشه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران بگویند نمی فهمند
مثال: وقتی کسی مطلب رو نمیگیره، دوباره توضیح میدی.
15- بگویم مورد علاقه ام نیست | اجازه گفتن مورد علاقه اش نیست به دیگران بدهم
من حق دارم: بگویم این موضوع، مورد علاقه من نیست
مثال: دعوت به کنسرت رو رد میکنی چون سبکش رو دوست نداری.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران بگویند این موضوع، مورد علاقه شان نیست
مثال: وقتی کسی از غذای مورد علاقه ات خوشش نمیاد، ناراحت نمیشی.
16- برای پاسخ دادن، زمان کافی صرف کنم | اجازه زمان کافی به دیگران بدهم
من حق دارم: برای پاسخ دادن، به اندازه کافی زمان صرف کنم
مثال: برای تصمیم مهم چند روز زمان میخواهی و این پذیرفته میشه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران برای پاسخ دادن، به اندازه کافی زمان صرف کنند
مثال: سوال مهمی میپرسی و فرصت فکرکردن میدی.
17- مخالفت کنم بدون توهین | اجازه مخالفت بدون توهین به دیگران بدهم
من حق دارم: با دیگران مخالفت کنم، صرف نظر از موقعیت یا تعداد آنها، بدون توهین و تحقیر
مثال: با نظر مدیر مخالفت میکنی اما مودبانه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران با من مخالفت کنند، بدون توهین و تحقیر
مثال: کسی با طرح تو مخالفه و تو با احترام گوش میدی.
18- تصمیم بگیرم که برای حل مشکل دیگران اقدامی کنم یا نه | اجازه تصمیم گیری مشابه به دیگران بدهم
من حق دارم: تصمیم بگیرم که آیا میخواهم برای حل مشکل دیگران قدمی بردارم یا نه
مثال: در دعوای دوستان مداخله نمیکنی و کسی مجبورت نمیکنه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند برای حل مشکل من قدمی بردارند یا نه
مثال: همکارت نمیخواد در مشکل تو دخالت کنه و تو میپذیری.
19- به خودم استراحت بدهم | اجازه استراحت به دیگران بدهم
من حق دارم: به خودم استراحت دهم و کمتر کار کنم. بدون کوتاهی در قبال وظایف و مسئولیت هایم
مثال: برای تجدید انرژی مرخصی میگیری و پذیرفته میشه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران به خودشان استراحت دهند و کمتر کار کنند. بدون کوتاهی در قبال وظایف و مسئولیت هایشان
مثال: وقتی کسی زودتر کار رو ترک میکنه تا استراحت کنه، قضاوت نمیکنی.
20- رفتارم را بر اساس ارزشها و اهدافم ارزیابی کنم | اجازه ارزیابی رفتار دیگران بر اساس ارزشهایشان بدهم
من حق دارم: رفتارها، افکار و احساساتم را بر اساس ارزش ها و اهدافم ارزیابی کنم و مسئولیت تبعاتش را بپذیرم
مثال: انتخاب شغل جدید متناسب با ارزش هات و دیگران این رو میپذیرند.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران رفتارها، افکار و احساساتشان را بر اساس ارزش ها و اهدافشان ارزیابی کنند و مسئولیت تبعاتش را بپذیرند
مثال: دوستت مسیر تحصیلیش رو تغییر میده و تو حمایت میکنی.
21- احساس خوبی نسبت به خود و زندگی ام داشته باشم | اجازه احساس خوب به دیگران بدهم
من حق دارم: نسبت به خودم، کارهایم و زندگی ام، احساس خوبی داشته باشم
مثال: از موفقیتت خوشحال میشی و دیگران شادی تو رو محترم میدونند.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران نسبت به خودشان، کارهایشان و زندگی شان، احساس خوبی داشته باشند
مثال: موفقیت دوستت رو کوچک نمیکنی و با او جشن میگیری.
22- از تمام حقوقم بدون احساس گناه استفاده کنم | اجازه استفاده از حقوق به دیگران بدهم
من حق دارم: از تمام این حقوق، بدون هیچ‌گونه احساس گناه، استفاده کنم
مثال: همه مرخصی هات رو استفاده میکنی و کسی تو رو متهم نمیکنه.
در ازای این حق، من وظیفه دارم: اجازه دهم دیگران از تمام این حقوق، بدون هیچ‌گونه احساس گناه، استفاده کنند
مثال: کسی مرخصی میگیره و تو طعنه نمیزنی.
نقد سیستم آموزشی کشور ایران
خداییش این حقوق قاطعیت رو می دونستید؟ کجا بهمون یاد دادند؟ هیچ کجا!
و واقعاً جا داره تشکر کنیم از سیستم آموزشی کشور ایران که فوق العاده زحمت کشیدند!
چون در مدرسه حقوق قاطعیت رو بهمون یاد ندادند. اتفاقاً زدند قاطعیتمون رو نابود کردند!
چرا؟ چون حقوق قاطعیت رو به معلمان نازنینمون آموزش ندادند.
معلمی که خودش ندونه حقوق قاطعیت چیه، چطوری می خواد به شما یاد بده که حقوق قاطعیت چیه؟
خب نمیتونه دیگه.
جمع بندی
در پایان این مقاله، منشور حقوق قاطعیت رو یه مرور کنیم. تمام این حقوق، به شرط آسیب نرسوندن و عدم سوء استفاده از دیگرانه.
و یادمون باشه به ازای تمام اینها، وظیفه داریم این حقوق رو به دیگران هم بدیم.
- مورد احترام قرار بگیرم
- از هر گونه سوء استفاده در امان باشم
- احساسات و افکار و عقاید خودم را داشته باشم
- اشتباه کنم و مسئولیتش را بپذیرم
- خودم باشم، بدون نیاز به تأیید دیگران
- نه بگویم
- درخواست کنم
- نظرم را تغییر دهم
- بگویم نمی دانم
- بگویم نمی فهمم
- مخالفت کنم
- سؤال بپرسم
- نیازهایم را به اندازه نیازهای دیگران مهم بدانم
- انتخاب هایم را انجام دهم، بدون توضیح به دیگران
- بگویم این موضوع، مورد علاقه من نیست
- برای پاسخ دادن، به اندازه کافی زمان صرف کنم
- تمام احساسات خود را تجربه و به شکلی مناسب ابراز کنم
- تصمیم بگیرم که آیا میخواهم برای حل مشکل دیگران قدمی بردارم یا نه
- به خودم استراحت دهم و کمتر کار کنم
- رفتارها، افکار و احساساتم را بر اساس ارزش ها و اهدافم ارزیابی کنم
- نسبت به خودم، کارهایم و زندگی ام، احساس خوبی داشته باشم
- از تمام این حقوق، بدون هیچ‌گونه احساس گناه، استفاده کنم
دوره جامع قاطعیت | رفع خجالت و کمرویی و کم حرفی
دونستن حقوق قاطعیت عالیه، اما توانایی استفاده عملی از اونها زندگی رو متحول میکنه. در این دوره، گام به گام یاد میگیرید چطور همین حقوق رو در زندگی واقعی اجرا کنید(بدون احساس گناه، بدون ترس از قضاوت). با تمرینهای تخصصی، سناریوهای واقعی و راهکارهای روانشناسی.
